“Aláwọ̀ dúdú ọmọ ilẹ́ Brasil aláìlábàwọ́ ni mó jẹ́” bayi gán ní Itamar Assumpção se júwe ara rẹ̀ ninu orin tó pe àkọle rẹ̀ ní Cabelo Duro (irun orí líle) nínú àwo rẹ̀ tí o sọ ní : Isso Vai Dar Repercussão (Gbogbo ayé lo máa gbọ́ èyí o) tí o ṣe ní àjọṣepọ̀ pẹ̀lú Naná Vasconcelos. Èyí ló sì fi nṣe ápèjúwe ara rẹ̀ gẹgẹbí ènìyàn aláwọ̀dúdú tí a bí sí ilẹ̀ àtìpó níbítí ó gbé di dandan fún un láti má jẹ́ orúkọ aláṣopọ̀ bíi afro-brasileiro (ènìyàn àláwọ̀ dúdú ilẹ̀ Brasil) láláì pàdànú pàtàkì ìran rẹ̀ gẹgẹbi aláwọ̀ dúdú tọkàntọkàn. Kìí ṣe gbogbo ènìyàn dúdú ní o lè gbójú-gboyà pé ara rẹ̀ bẹ́ẹ̀ bíkòṣe ẹnítí o mọ rírì ọ̀kẹ́ àimọye ọdún tí àwọn babanlá ìran ènìyàn dúdú fí jìyà ni ilẹ̀ Brasil kí wọn tóo lé dì ẹni ara wọn.
Yálà o sèèsì tàbí kò sèèsì nío, Ìtá tíí ṣe àgékúrú orúkọ Itamar náà ni orúkọ tí wọn npe àwọn ọkọ̀ ojú omi ní agbègbè Brasil látijọ́, irúfẹ́ àwọn ọkọ̀ bẹ́ẹ̀ ni àwọn ọmọ onílẹ̀ máa fi nko èrò òun ẹrù láyé ijọ́un. Wọn a máa pe àwọn ọkọ̀ bẹ́ẹ̀ ní Itagiba. Itapagé. Itahité. Itajubá. Itamar
Èyí ní o ṣọ ìtumọ̀ orúkọ Itamar gẹgẹbíi ọlọ́kọ̀ tí nlá ojú agbami nlá Atilantíìkì aláwọ̀ dúdú kọjá, tí o sì nwa ọkọ̀ rẹ̀ láti gbé àtubọ̀tán ìran rẹ̀ dé èbúté ògo. Gégébí a ṣe mọ̀, òrìṣà ní omi òkun tí o so agbègbè Áfíríkà pọ̀mọ́ agbègbè Amẹ́ríkà, híhó níí sìi máa hó nigbàgbogbo. Bákannáà, omi òkun ọ̀hún tún jẹ́ ìhà òun ìbùdó alábápàdé fún ogunlọ́gọ̀ ènìyàn gẹgẹbi ìkórítamẹ́ta àtapínṣẹ̀
“Aláwọ̀ dúdú ọmọ ilẹ́ Brasil aláìlábàwọ́ ni mó jẹ́” ni àkọlé àfihàn ọlọ́jọ́ pípẹ́ tí a ṣe àgbékalẹ̀ rẹ̀ láti sọ nípa ìgbésí ayé ògbóntárìgì ọ̀kọrin òun akéwì tí gbogbo ènìyàn mọ̀ si Itamar Assumpção. Ju gbogbo rẹ̀ lọ, o yẹ kí a ṣàlàyé lẹ́kùnrẹ́rẹ́ ìdí tí a fí gbé ètò áfíhàn náà kalẹ̀. Gẹ́gẹ́bí a ti mọ̀, irọ́ funfun báláú ni wípé ìlú Brasil jé párádísè fún gbogbo ẹ̀yà áti wípe àti aláwọ̀ dúdú àti fúnfún ní wọ́n ngbé ìgbé alàáfíá. Ìdí nìyí tí àfihàn yì ṣe gbèrò láti sọ ìtàn ìgbésí ayé Itamar tíi ṣe ọ̀kọrin aláwọ̀ dúdú tí a bí sí ìgbèríko tí o sì wá láti ṣiṣẹ́ ní ìlú nla São Paulo. O jẹ́ akíkanjú ọ̀kọrin tí kò bẹ̀rù ìwà ẹlẹ́yàmẹ̀yà. Ní ilú náà yí ní o ti ṣiṣẹ́, tó ti gbéyàwó, tó sì bímọ. Láìsí àníàní, ènìyàn ẹlẹ́ran ara ni Itamar í ṣe tí o sì dojúkọ gbogbo ìpèníjà tí àwọn ènìyàn ẹlẹ́ran ara bíi tírẹ̀ náà dojúkọ ní ìlú náà láláì bárajẹ́ rárá. Ìgbésí ayé rẹ̀ dúró gẹgẹbíi dígí ìwòran fún ogunlọ́gọ̀ ènìyàn ẹlẹ́ran ara bíi tirẹ̀ nípàtàkì jùlọ àwọn aláwọ̀ dúdú nípaṣẹ̀ àwọn orin átí ìhùwàsí rẹ̀. Gẹgẹbí àṣà ọmọlẹ́yìn rẹ̀ tí njẹ́ Tiganá Santana “Ògbólógbòó dúdú tó làmìnlaaka ni Itamar, ẹnití ìgbésí ayé rẹ̀ jẹ́ àwòkọ́ṣe fún ogúnlọ́gọ̀ ènìyàn” bẹ́ẹ̀ sìni iṣẹ́ rẹ̀ tayọ púpọ̀ láàrin gbogbo àwọn tí wọn nwádìí àjọṣepọ̀ tó wà “láàrín àsìkò tí a wá yí àti ìgbà ayé láíláí àwọn babanla wa”
Ìdì nìyí tí a fi ṣe àgbékalè àfihàn yìí gẹgẹbi àlàfibọ̀ àṣìkò bí ìkarahun ìgbín nínú èyí tí a ti rí àwọn kókó ọ̀rọ̀ lóri àtubọ̀tán ìran ènìyàn dúdú tí a kójọ tí a sì ṣe àfihàn rẹ̀ gẹgẹbi ìwé ìtàn, àwòran, fídíò, aṣọ ìmúra áti àwọn nkan àlò ojoojúmọ́ ti Itamar nigbá ayé rẹ̀. Bákannáà, a tún ṣe àkójọ àwọn iṣẹ́ mánigbàgbé tí Ita gbéṣe lókè eepẹ̀.
Ana Maria Gonçalves, Anelis Assumpção,
Frederico Teixeira e Rosa Couto.
1950
Ní ìgbà kan, (ìgbà kan nlọ, ìgbà kan mbọ̀ ọjọ́ ngorí ọjọ́!)
Ilẹ̀ a máa mì a sì máa gbin.
Èyí a máa dẹ́rùba àwọn ẹ̀da ènìyàn tí wọn npohùnrere ẹkún lábẹ́ ìjọba amúniṣìn
Ogunlọ́gọ̀ ló ṣègbé lọ́wọ́ ọ nínà ojoojúmọ́
Ṣùgbọ́n ní ọjọ́ kan, ìràpadà dé!
Ìtúsííẹ̀ dìde lẹ́hìn tí ọ̀pọ̀lọpọ̀ ti kú láláì ní ìrètí.
Ṣùgbọ́n lẹ́hìn orẹhìn Zumbi dé, ìgbálà dé!
1942 - Ataulfo Alves àti Mario Lago gbé áwo orin samba “Ai que saudades da Amélia“ jáde 1942 – A bí Jimi Hendrix1947 - Luiz Gonzaga gbé “Asa Branca” jádE 1942 - Ataulfo Alves àti Mario Lago gbé áwo orin samba “Ai que saudades da Amélia“ jáde 1942 – A bí Jimi Hendrix1947 - Luiz Gonzaga gbé “Asa Branca” jáde 1942 - Ataulfo Alves àti Mario Lago gbé áwo orin samba “Ai que saudades da Amélia“ jáde 1942 – A bí Jimi Hendrix1947 - Luiz Gonzaga gbé “Asa Branca” jáde 1942 - Ataulfo Alves àti Mario Lago gbé áwo orin samba “Ai que saudades da Amélia“ jáde 1942 – A bí Jimi Hendrix1947 - Luiz Gonzaga gbé “Asa Branca” jáde
Ni ọdun 1949 ni a bí Itamar de Assumpção* ni ìlú Tietê, ní ìgbèríko agbègbé São Paulo. Ibẹ̀ ní o gbé pẹ̀lú àwọn òbí rẹ̀ àgbá títí tí ó fi pé ọmọ ọdún méjìlá. Àwọn olóko òwò amúnilẹ́rú ni wọn dá ìlú náà sílẹ̀ nígbàtí wọn wọ àwọn ìgbèríkó lọ láti lọ fí tipátipá mú àwọn ọmọ onílẹ̀ lẹ́rú láti fiwọn ṣiṣẹ́ ìwakùsa góolù àti áwọn nkan àlùmọ́nì míràn. Ìlú ti à nwi yìí gbòòrò síi lẹ́hìn ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdun nípaṣẹ̀ àwọn aláwọ̀ dúdú tí wọn kó lẹ́rú lọ ṣiṣẹ́ níbẹ̀ láti àwọn agbègbè míràn ni ilẹ̀ Brasil. Ọkan lára ọ̀ná tí àwọn aláwọ̀ dúdú fi máa npa ìrònú rẹ́ lóko ẹrú ní agbègbè ọ̀ún ni àwọn orin, ijó áti ìlù tí a mọ̀ si Batuques de Umbigada (Bàtúkì, ìjó aláfínúkónú). Irúfẹ́ eré bẹ́ẹ̀ tó wọpọ́ nígbàtí Itamar Assumção ndàgbà kó ipa tó jọjú nínú ìgbési aye rẹ̀ tí ó sí sọọ́ dí ìlúmọ̀ká òun gbájúgbájà òṣèré.
Ní ọdún 1949 bakannáà ní a dá ẹgbẹ́ olórin Kànífà kan sílẹ̀ ni ìlú São Paulo ti a npe ní Grêmio Recreativo Cultural Escola de Samba Nenê de Vila Matilde. Agbègbè ìlá-oòrùn ìlú São Paulo ní ilé ẹgbẹ́ náà kalẹ̀ sí, kòsì jìnnà sí ilé tí Itamar ngbé títí tó fi kú.
Ni ìbẹ̀rẹ̀ ọdún 1950, Adoniran Barbosa ṣe àwo kan jáde nínú èyi tí ó tí kọ gbájúgbajà orin rẹ̀ tí o pe àkọle rẹ̀ ni “Saudosa Maloca” (Ayùn Aláìlẹ́gbẹ́). Àṣìkò yí kanáà ni Ataulfo Alves áti Elza Soares gbé orin aládùn wọn jáde ti wọn pè ní Bossa-Negra (Bọ́sá aláwọ̀ dúdú). Ní àṣìkò náà, ẹ̀rọ rédíò àṣọ̀rọ̀mágbèsì ní o gbayì júlọ ni àwùjọ̀, tí tolórí-tẹlẹ́mù máà nlò láti mọ ohun tó nlọ láwùjọ áti láti máa gbọ́ áwọn orin aládùn.
“Ó jèrè dùrù kéreké kan, ó sì fẹ́kọ́ọ, ṣùgbọ́n a kò ní ànfàní láti ra dùrù tuntun, ó sọ pé:
‘mo máa gbìyànjú èyí’. Lẹ́yìn náà ó bẹ̀rẹ̀.”
kan tí àkọ́lé rẹ̀ń jẹ́“Beleléu Cá Entre Nós- Itamar Assumção antes do Nego Dito”, láti
ọwọ́ Fábio Giorgio.
Fọ́tò: Arquivo Nacional / Domínio Público
1951: Ijọba gbe Ofin Lei Afonso Arinos jáde láti fi òpin sí ìwà ìdẹ́yẹsíní ẹlẹ́yàmẹ̀yà ni ilẹ̀ Brasil 1952: Frantz Fanon gbé ìwé rẹ̀ “Peles Negras, Máscaras Brancas” jáde.1957: Orílè-èdè Gana di òmìnira1958: Edison Carneiro gbé ìwé “O Quilombo dos Palmares” jáde1959: Elza Soares gbé àwo “Se Acaso você Chegasse” ti Lupicínio Rodrigues jáde. 1951: Ijọba gbe Ofin Lei Afonso Arinos jáde láti fi òpin sí ìwà ìdẹ́yẹsíní ẹlẹ́yàmẹ̀yà ni ilẹ̀ Brasil 1952: Frantz Fanon gbé ìwé rẹ̀ “Peles Negras, Máscaras Brancas” jáde.1957: Orílè-èdè Gana di òmìnira1958: Edison Carneiro gbé ìwé “O Quilombo dos Palmares” jáde1959: Elza Soares gbé àwo “Se Acaso você Chegasse” ti Lupicínio Rodrigues jáde. 1951: Ijọba gbe Ofin Lei Afonso Arinos jáde láti fi òpin sí ìwà ìdẹ́yẹsíní ẹlẹ́yàmẹ̀yà ni ilẹ̀ Brasil 1952: Frantz Fanon gbé ìwé rẹ̀ “Peles Negras, Máscaras Brancas” jáde.1957: Orílè-èdè Gana di òmìnira1958: Edison Carneiro gbé ìwé “O Quilombo dos Palmares” jáde1959: Elza Soares gbé àwo “Se Acaso você Chegasse” ti Lupicínio Rodrigues jáde.
Ivan Bonifacio
1960
Àkókò tó nípọn ní ọdún mẹ́wàá to bẹ́rẹ̀ ni 1960 jẹ́ fún ilẹ̀ Brasil, Ìjọba ológun ló kọ́kọ́ gbòde ni ọdún 1964. Nígbátí ó di 1966, ẹgbẹ́ ajìjàgbara aláwọ̀ dúdú dí fífi lọ́lẹ̀ ni ìlú Oakland, Kalifọníà lọ́hùn tí orúkọ rẹ̀ njẹ́ Ẹgbẹ́ Panteras Negras ní ìlú Amẹ́ríkà. Àsìkò yí kánnáà ní arábìnrin aláìnílé ọmọ aláwọ̀ dúdú kan tí njẹ́ Carolina Maria de Jesus tẹ ìwé rẹ̀ “Quarto de Despejo: Diário de uma Favelada” jáde, nínú èyí tí o tí se àpèjúwe ohun tí ojú aláìlẹ̀níkan àti àwọn ìdílé aláwọ̀ dúdú nri ni Ilẹ̀ Brasil.
1961 – ọdún tí Ita kó lọ sí ìlú Arapongas, tíí ṣe ìlú kékéré kan nítòsi Londrina, ní ìpínlẹ̀ Paraná níbítí ìyá àtí bàbá rẹ̀ ngbé nígbànáà. Ní ìlú yìí ló ti darapọ̀mọ́ ẹgbẹ́ eléré orí ìtàgé kán tí à npè ni GRUTA, Grupo de Teatro de Arapongas (ẹgbẹ́ òṣèrè tíatá ti ìlú Arapongas) lábẹ́ àkóso Nitis Jacon. Láti ìgbàyí wá ni Itamar tí bẹ̀rẹ̀ síí kópa nínú àwọn ètò ìtanijí pẹ̀lú orin kíkọ áti ere orí ìtàgé tí ó sọ ìlú Londrina di gbájugbajà. Nigbàtí ó wá nínú ẹgbẹ́ GRUTA, Itamar kópa nínú ere bíi Arena conta Tiradentes (Ní ìránti olóògbéTiradentes) níní èyí tí o ti ṣe ipò ajìjàgbára Tiradentes aláwọ̀ dúdú.
1960: Maria Carolina de Jesus gbé ìwé “Quarto de Despejo - Diário de uma favelada” jáde ní BRASIL1960: Célia Cruz – Gbájúgbajà olórin Cuba - CUBA1962: Katherine Johnson, Dorothy Vaughan àti Mary Jackson ṣe gudugudu meje lofurufu – Ilẹ̀ AMẸ́RÍKÀ 1962: Ilẹ̀ Algeria di òmìnira kúro lábẹ́ ìjọba Faranse 1966: Clementina de Jesus gbé àwo orin rẹ̀ àkọ́kọ́ jáde1969: James Brown kórin “Say It Loud, I'm Black and I'm Proud” 1960: Maria Carolina de Jesus gbé ìwé “Quarto de Despejo - Diário de uma favelada” jáde ní BRASIL1960: Célia Cruz – Gbájúgbajà olórin Cuba - CUBA1962: Katherine Johnson, Dorothy Vaughan àti Mary Jackson ṣe gudugudu meje lofurufu – Ilẹ̀ AMẸ́RÍKÀ 1962: Ilẹ̀ Algeria di òmìnira kúro lábẹ́ ìjọba Faranse 1966: Clementina de Jesus gbé àwo orin rẹ̀ àkọ́kọ́ jáde1969: James Brown kórin “Say It Loud, I'm Black and I'm Proud”
1970
“... Dudu kan wa ni Paulista
Breu ko si Trianon
Nibo ni Itunu naa wa? ”...
Ní ọdún 1973 - Itamar Assumpção kópa ní àjọ̀dún orin tí a mọ̀ sí Festival Na Boca do Bode tí o wáyé ni Ilé ìfihán eré orí ìtàge ni fasitì Londrina (Teatro Universitário da Universidade Estadual de Londrina (UEL).
Ní Londrina yí kanáà ni ákọlé Isca de Polícia (Ijẹ ọlọ́pàá) gbé jẹyọ nígbàtí wọ́n ju Itamar sẹ́wọ̀n nídìí wípé wọ́n ká ẹ̀rọ ìgba òhùn sílẹ̀ kan mọ́ọ lọ́wọ́ tí o jẹ́ ti ọ̀rẹ́ rẹ̀ Domingos Pellegrini.
Ọdún 1973 ni Bob Marley ati ẹgbẹ́ olórin rẹ̀ The Wailers gbé áwo àkọ̀kọ́ - Catch a Fire (Gbanájẹ) tí o sọ ẹ̀ka orin Reggae tí ìlú Jamáíkà di gbajúgbajà láwùjọ àgbáyé jáde, èyí tí o sì ran dé ilẹ̀ Brasil páapáa ni ìpínlẹ̀ Maranhão.
Ní àkókò yí kannáà ni Elizena kódé agbègbè Penha tí o sì bẹ̀rẹ̀síi ṣe iṣẹ́ takuntakun ní gbogbo ìpínlẹ̀ yí.
Ni ọdún 1975 ni Itamar Assumpção ṣe ìgbeyáwó pẹ̀lú Elizena Brigo tí òun náà si kólọ si Penha láti máá gbé níbití o gbé bẹ̀rẹ̀ iṣẹ́ apínwèé ilé IPTU lábẹ́ ìjọbá ìbílẹ̀ São Paulo.
“Mo fun ni gbogbo akoko yii
Kolu ni enu
Nwa fun ibi aabo kan, asomọ kan, ibi ipade kan
Igbiyanju lati opin de opin
São Paulo
Lati ẹgbẹ si ẹgbẹ
Ninu ogun ti alaafia, iderun, tabi iku paapaa ... ”
1970: Pelé di agbábọ́ọ̀lù tí gbayì jùlọ lágbàyé ní ìdíje Ife ẹ̀yẹ àgbáyé Copa do México 1970: Miles Davis gbé àwo “Bitches Brew” jáde1970: Tim Maia gbé àwo rẹ̀ àkọ́kọ́ jáde1973: Luiz Melodia gbé àwo “Pérola Negra” jáde1977: Àwòrán sinimá Blacula àti Blackenstein jáde láti ọwọ́ àjọ Blaxploitation 1974: Jorge Ben gbé àwo “Tábua de Esmeralda” jáde1974: Fela Kuti gbé àwo “Alagbon Close” jáde 1977: A dá ẹgbẹ́ Black Rio sílẹ̀ 1970: Pelé di agbábọ́ọ̀lù tí gbayì jùlọ lágbàyé ní ìdíje Ife ẹ̀yẹ àgbáyé Copa do México 1970: Miles Davis gbé àwo “Bitches Brew” jáde1970: Tim Maia gbé àwo rẹ̀ àkọ́kọ́ jáde1973: Luiz Melodia gbé àwo “Pérola Negra” jáde1977: Àwòrán sinimá Blacula àti Blackenstein jáde láti ọwọ́ àjọ Blaxploitation 1974: Jorge Ben gbé àwo “Tábua de Esmeralda” jáde1974: Fela Kuti gbé àwo “Alagbon Close” jáde 1977: A dá ẹgbẹ́ Black Rio sílẹ̀ 1970: Pelé di agbábọ́ọ̀lù tí gbayì jùlọ lágbàyé ní ìdíje Ife ẹ̀yẹ àgbáyé Copa do México 1970: Miles Davis gbé àwo “Bitches Brew” jáde1970: Tim Maia gbé àwo rẹ̀ àkọ́kọ́ jáde1973: Luiz Melodia gbé àwo “Pérola Negra” jáde1977: Àwòrán sinimá Blacula àti Blackenstein jáde láti ọwọ́ àjọ Blaxploitation 1974: Jorge Ben gbé àwo “Tábua de Esmeralda” jáde1974: Fela Kuti gbé àwo “Alagbon Close” jáde 1977: A dá ẹgbẹ́ Black Rio sílẹ̀
1980
Ní ọdún 1980, Itamar gbé àwo orin Beleléu Leléu Eu (Èmi Beleleu Leléu) jáde láti ọwọ́ ilé iṣẹ́ Lira Paulistana, èyí sí sọ Itamar di gbajúgbajà olórin tí gbogbo ayé nwári fún.
Itamar tipaṣẹ̀ àwọn orin rẹ̀ di gbajúmọ̀ láwùjọ o sí dì ẹni tí tẹrutọmọ nwáríi fún ní ilẹ̀ Brasil láláì ká wípé o jẹ́ aláwọ̀ dúdú sí.
Orin Beleléu dí orin àtẹnudẹ́nu tí gbogbo ènìyán fẹ́ràn nílẹ̀ Brasil ti orúkọ Itamar Assumpção sì di nlá nípa iṣẹ́ ọwọ́ rẹ̀, nípàtàkí nítorí ìwúnilórí tí o fi ngbé àwo orin náà kalẹ̀ áti ẹwà àwòrán ẹ̀yìn àwo orin rẹ̀. Bakánáà túnni àwọn olólùfẹ́ Itamar kìí fí eré rẹ̀ ṣeré rárá nítorí ẹwa ijó àti orin Itamar.
Gbogbo ọná tí Itamar ngbà korin áti jó pẹ̀lú àwòrán tó fanimọ́ra tó máa nwà lẹ́yìn àwọọ́n àwo orin rẹ̀ jẹmọ àṣà iṣẹ́ ọnà tí a mọ̀ si afrofuturista lásìkò náà.
Orin ákọ́kọ́ tí o fi èyí hàn nínú àwo Itamar ni “Nego Dito” nínú èyí ti Itamar ti sọ ìtàn nípa ọ̀dọ́mọkùnrin aláwọ̀ dúdú kan tí ìwà rẹ̀ fi ara pẹ́ ti Itamar fúnra rẹ̀ tobẹ́ẹ̀ gẹ́ẹ́ tí ọ̀pọ̀ àwọn olólùfẹ́ Itamar fi funra wípe ara rẹ̀ lófi korin.
Ni ọdún 1987, Nego Dito dí orin àtúnkọ láti ọwọ́ ẹgbẹ́ olórin samba rock tí njẹ́ Branca di Neve nínú àwo tí wọ́n sọ ni Branca Mete Bronca (ẹgbẹ́ olórin Branca gbójú agan).
“Inu bi mi, mo ja
Mo ṣe ki o ṣẹlẹ
Mo ṣiṣe
Mo pa ejò náà, mo sì fi ọ̀pá náà hàn
Lati ṣe afihan rẹ si ẹnikẹni ti o fẹ lati rii ati fihan
Orukọ mi ni
Benedito João dos Santos Silva Beleléu
Nego Dito, Nego Dito cascavé”
Ọ̀rọ̀ láti ẹnu Sun Ra nínú sinimá Space is the place (ọ̀lẹ níkan lààyè ò gbà), 1974"
São Paulo, 1981. Aworan: Renato Mascaro
Yàtọ̀ sí àwo tí Itamar Assumpção àti ẹgbẹ́ olórin rẹ̀ Isca de Polícia (ìjẹ ọlọ́pàá) gbé jáde, wọ́n tún ṣe ọ̀pọ̀ eré ìta gbangba ní Teatro Lira Paulistana láti ṣe ìfílọ́lẹ̀ àwo orin náà. Ọ̀nà àrà ní wọ́n fí ṣe ibití eré náà gbé wáyé. Wọ́n kọ́ orí ìtàgé náà ó dábí ọgbà ẹ̀wọ̀n tí Beleléu òun àwọn ẹlẹgbẹ́ rẹ̀ sì wà ní “ìhàmọ́”. Àwọn ọmọ ẹgbẹ́ ti wọn bá Itamar korin ọ̀ún ni Denise Assunção, Suzana Salles, Vânia Bastos, Luiz Chagas, Paulo Lepetit, Gigante Brazil, Virgínia Rosa àti Rondó.
Lira Paulistana jẹ́ Ilé tíátà tí o fi ààye gba orísìrísìí òṣèré láì wó irúfẹ́ orin wọn. Irú ilé eré bẹ́ẹ̀ ló sì fi ààyé gbá àwọn ọ̀kọrin tí a mọ̀ sí Vanguarda Paulista (Àsíwájú Olórin ni São Paulo) títí dí nkan ọdún 1980. Ni ọdún yìí kannáà, Arrigo Barnabé gbé àwo orin rẹ̀ Clara Crocodilo jáde, èyí tí o sì sọ ọ́ di gbajúgbajà olórin ni São Paulo gẹ́gẹ́bí tí Itamar Assumpção.
Ni ọdún 1980 náà tún ni Ita àti aya rẹ̀ Zena bí ọmọ wọn kejì tí wọ́n sọ ní Anelis Assumpção. Láti kékeré ni Anelis ti máa mbá bàbá rẹ̀ lọ sí ojú agbo ere àti ilé ìká ohùn òun orin silẹ̀, nígbàtí ó sì dàgbà, a máa bá baba rẹ̀ kọrin lórí ìtàgé.
Foto: Glória Flugel
Ni ọdún 1981 Itamar Assumpção àti ẹgbẹ́ olórin rẹ̀ Isca de Polícia gbé àwo míràn jáde tí wọ́n pè ni Às Próprias Custas S.A. (Ọwọ́ ara ẹni) láti ọwọ́ Selo ISCA. Itamar fúnra rẹ̀ ló sì san gbogbo owó tí o fi gbé áwo náà jáde. Ojú eré tí Itamar àti àwọn ẹgbẹ́ olórin rẹ̀ kọ ni Sala Guiomar Novaes tí o wà ni FUNARTE-SP ni wọ́n tí ká àwòran tí wọn sopọ̀ sínú àwo náa níbití wọ́n ti kọ àwọn orin lọ́kan ò jọ̀kan pẹ̀lú àwọn olórin míràn bíi os “desbundados” Jards Macalé àti Waly Salomão àti ẹ̀dà orin Noite de Terror (ọ̀gànjọ́ ìbẹ̀rúbojo) láti ọwọ́ Jovem Guarda tí gbajugbajà olórin nì Roberto Carlos náá ti fi ìgbàkan gbé jáde rí.
Ní ọdún 1983 Itamar Assumpção ṣe alábàpàdé tọkọtaya Alice Ruiz àti Paulo Leminski, ònkọ̀wé pàtàkí méjì ní ilẹ̀ Brasil tí wọ́n gbájumọ̀ bí ìsáná ẹlẹ́ẹ́ta nítorí àjọṣepọ̀ wọn nínú ajọ “geração mimeógrafo” àtí ẹ̀ya ewì níṣókí tí àwọn ará ilẹ̀ Jàpán npè ni haikais. Ìpàdé nàá só èso rere púpọ̀, òun ló sì bí áwo kẹta Itamar ti a pè ní, Sampa Midnight (Sampa lórú ọ̀gànjọ́)
Fọ́tò: Lailson Santos
A gbé àwo Sampa Midnight jáde ní ọdún 1985 nígbàtí Itamar alárá ti fẹ́ ẹ́ kúrò nínú ẹgbẹ́ Lira Paulistana tí o kógbá wọlé lọdún yìí kan náà. Ogunlọ́gọ̀ orin aládùn ló kún inú àwo náà nínú èyí tí a ti rí "Z da Questão Meu Amor", "E o Quico?", "Sampa Midnight" áti “Navalha na Liga” tí Itamar kọ nípa ṣíṣe àtúntò àwọn ewì Alice Ruiz. Ewì tí o fi síde áwo náà kó tóo wá kan orin “Prezadíssimos Ouvintes” ni ewì “tuntun” (Novo) láti ọwọ́ Paulo Leminski.
“Ohun tuntun kankan ko tún lè jọmi lójú mọ́, kò sóhun túntun lábẹ́ ọ̀run mọ́
Nkan kannáà ti a tí mọ̀ látijọ́ aláyétidáyé nipé
Adìyẹ a yé ẹyin a sì pa ọmọ kánnáà tuntun”
“Aṣọ-ayọ ti ayọ
o ti kun
ṣofo”
1982: Geraldo Filme gbé àwo “O Canto dos Escravos” jáde pẹ̀lú àjọṣepọ̀ Clementina de Jesus àti Doca - BRASIL1982: Lélia Gonzalez gbé ìwé “Lugar de Negro”, jáde pẹ̀lú Carlos Hasenbalg - BRASIL1987: Olodum gbé àwo “Egito Madagascar” jáde- BRASIL1988: Sueli Carneiro dá ẹgbẹ́ Geledés - Instituto da Mulher Negra sílẹ̀ -BRASIL 1988: Ousmane Sembène gbé sinimá “Campo de Thiaroye” jáde - SENEGAL 1989: Spike Lee gbé sinimá “Faça a Coisa Certa” jáde- AMẸ́RÍKÀ 1982: Geraldo Filme gbé àwo “O Canto dos Escravos” jáde pẹ̀lú àjọṣepọ̀ Clementina de Jesus àti Doca - BRASIL1982: Lélia Gonzalez gbé ìwé “Lugar de Negro”, jáde pẹ̀lú Carlos Hasenbalg - BRASIL1987: Olodum gbé àwo “Egito Madagascar” jáde- BRASIL1988: Sueli Carneiro dá ẹgbẹ́ Geledés - Instituto da Mulher Negra sílẹ̀ -BRASIL 1988: Ousmane Sembène gbé sinimá “Campo de Thiaroye” jáde - SENEGAL 1989: Spike Lee gbé sinimá “Faça a Coisa Certa” jáde- AMẸ́RÍKÀ 1982: Geraldo Filme gbé àwo “O Canto dos Escravos” jáde pẹ̀lú àjọṣepọ̀ Clementina de Jesus àti Doca - BRASIL1982: Lélia Gonzalez gbé ìwé “Lugar de Negro”, jáde pẹ̀lú Carlos Hasenbalg - BRASIL1987: Olodum gbé àwo “Egito Madagascar” jáde- BRASIL1988: Sueli Carneiro dá ẹgbẹ́ Geledés - Instituto da Mulher Negra sílẹ̀ -BRASIL 1988: Ousmane Sembène gbé sinimá “Campo de Thiaroye” jáde - SENEGAL 1989: Spike Lee gbé sinimá “Faça a Coisa Certa” jáde- AMẸ́RÍKÀ
Ni ọdún 1988, Itamar tun ntẹ̀síwájú pẹ̀lù àjọṣepọ̀ tó lówúra èyí ló sì so èso rere nínú àwo Intercontinental! Quem Diria! Era só o que faltava!!! (Taló lé ròpé èyi á ṣeéṣe!) tí Itamar gbé jáde pẹ̀lú àwọn ọ̀kọrin àjèjì tí a mọ̀ si Continental. Biótílẹ̀jẹ́pé àwo àkọ́kọ́ nìyí tí Itamar yíò gbé jáde láti ọwọ́ ilẹ́ iṣẹ́ aládàni, síbẹ̀síbẹ̀ ó ríi dájú wípé òun kò pàdànú òmìnira lórí iṣẹ́ rẹ̀, tí ó sì kọ orin tó wùú lọ́kan bíi "Adeus Pantanal" (Ó dìgbàoṣe o, Pantanal) nínú èyítí Alzira àti Tetê Espíndola tí wọ́n jẹ́ ọ̀kọrin láti ìpìnlẹ̀ Mato Grosso do Sul ti kópa.
“Eu nasci e vivo no Brasil, então
Eu fui à Corumbá pra no Pantanal olhar a bicharada
E fui pra ver, não vi, que decepção senti
Vi quase nada”
Ni ọdún 1987 Gilberto Gil di olùdari àjọ agbáṣàga ìpìnlẹ̀ Bahia tí a mọ̀ si Fundação Gregório de Matos. Àjọ yìí wà fún ìgbégà àṣà aláwọ̀ dúdú. Ní àkókò ìṣàkóso tírẹ̀, Gilberto Gil gbíyànjú láti tẹpẹlẹ mọ́ àjọṣepọ̀ láàrín ìpínlẹ̀ Bahia àti ilẹ̀ Áfirika, èyí ló sí ṣe okùnfà dídásílẹ̀ Casa do Benin em Salvador (Ibùgbé Àṣà Orilẹ̀-èdè olómìnira Benin) ni ilù Salvador, bákanáà, ó tún dá Ilé Àṣà Bràsil ti a mọ̀ si Maison du Brésil silẹ̀ ni ìlú Ouidah ni oríilẹ̀-èdè Benin ni ilẹ̀ Áfíríkà lọ́hùn.
Báyìí ní ìṣàkóso Gilberto Gil tíṣe ṣe okùnfà dídá Ilé Iranti pàtàkì fún ìgbélárugẹ̀ àṣá ìran àwọn aláwọ̀ dúdú sílẹ̀ láti ṣe àfihàn akitiyan àwọn ọlọ́pọlọ pípé ọ̀kọrin àláwọ̀ dúdú ni ilẹ̀ Brasil.
a Ní ọdún 1988, Itamar áti ọmọ ẹgbẹ́ olórin rẹ̀ nínú àwọn tí a ti rí Paulo Lepetit, Gigante Brazil, Denise Assumpção àti Luiz Waack rin ìrìn àjò lọ sí orílẹ̀-èdè Jámánì fún ìgbà àkọ́kọ́ láti lọ kọrin ní orísirisi ìlú láti fi ṣe àmì àyájọ́ ọgọ́rùn ọdún tí a fi òpin si Òwò ẹrú ní orilẹ̀-èdè Brasil. A gbàwọ́n lálejò ní ìlú Kassel níbítí ètò ìfihàn iṣẹ́ ọnà ìgbàlódé ti wáyé. Lẹ́hìn náà ni wọ́n kọrísí àwọn ìlú bíi Hamburg, Berlin, Nuremberg, àti Bremen. Itamar ló ànfààní ìrìn ájò náà láti darapọ̀ mọ́ ogunlọ́gọ̀ ọkọrin bíi tirẹ̀ ni ilẹ̀ Jámánì èyí sì yọri sí gbígbé jáde àwo orin rẹ̀ tuntun méji ní ìlú náà pẹ̀lú àtilẹhin Messidor, ilẹ iṣẹ́ agbórinjáde tó gbajúgbajà tí o sì lórúkọ, lọ́dọ̀ ẹnití àwọn olórin bíi Piazzola àti Tito Puente náa tí máa ntẹ áwo jáde.
Àwọn ará Jámánì tẹ́wọ́ gba àwọn àwo méjèèjì pẹ̀lú ọ̀yàyà, kódà ìwé ìròhìn Hessisch-Niedersächsisch Allgemeine kọ àkọlé tó wúnilórí lóri àwo Itamar nínú èyí tí a ti ṣe àpèjúwe orin Itamar gẹgẹbí “àṣeparí orin aládùn ilẹ̀ Áfíríkà“.
Itamar Assumpção tún ni ànfààní láti padà lọ korin ni ilẹ̀ Europa ni ìgbà àìmoye tí ó sì mú Suzana Salles, Ná Ozetti áti Bocato lọ́wọ́ bí elégbè, ní ìgbàmíràn ẹ̀wẹ̀ ó tún mú Alzira Espíndola lọ, bákannáà ló si ṣe pẹ̀lú àwọn ọ̀rẹ́méjì onígòjé tí a mọ̀ si violonistas Duofel.
1990
Ọdún mẹ́wàá tó bẹ̀rẹ̀ lákọ̀tun ni ọdun 1990 ní Itamar tún tẹ̀síwájú nínú ìjìjàgbara rẹ̀. Àsìkò yí ni o korin pẹ̀lú Rita Lee níní àwo tí wọ́n pè ní 'Só Vejo Azul' (Ojú mi nri bàìbàì) nínú àwo Todas as Mulheres do Mundo (Sí gbogbo obìnrin àgbàyé). Àjọṣepọ̀ láarin Itamar òun Rita Lee yìí di ti ọlọ́jọ pípẹ́ bí irú èyi tó wà láàrin Itamar òun Alice Ruiz, Alzira Espíndola, Vera Motta àti àwọn ọ̀kọrin míràn nípa èyítí Itamar fí ngbé ohùn àti ìṣẹ́ àwọn olórin obìnrin jáde.
Ẹ gbọ bí Alice Ruiz tise ṣe àpèjúwe rẹ̀: “ọ̀rọ̀ ẹnu rẹ̀ jìnlẹ̀ tóbẹ́ẹ̀gẹ́ẹ́ tí o fí sọọ́ di manigbàgbé ẹ̀dá tí o nfi ìgbàgbogbo ṣe ìwùrí fáráyé. Ìtàn kòle gbàgbé Itamar láíláí”
O tilẹ̀ di àkókò kan tí o jẹ́ wípé kìkìdá obìnrin ni ọmọ ẹgbẹ́ olórin Itamar tí ó sì sọ orúkọ ẹgbẹ́ náà ni Orquídeas do Brasil (Òdòdò ilẹ̀ Brasil). Ẹgbẹ́ yìí tí o jẹ́ àkọ́kọ́ irú rẹ̀ ní ilẹ̀ Brasil ló bá Itamar kọrin nínú àwo alápapọ̀ mẹ́ta Bicho de 7 Cabeças (Iwin Abàmì olóri méje) tó jáde ni ọdún 1994.
Ẹgbẹ́ olórin As Orquídeas yìí kánnáá ló ṣe àfihàn ìfẹ̀ tí Itamar ní sí lílo ìjìnlẹ̀ ọ̀rọ̀ nínú ohùn orin aládùn tí àwọ́n elégbè rẹ̀ bíi Simone Julian, Simone Sou, Clara Bastos, Tata Fernandes, Geórgia Branco, Nina Blauth, Miriam Maria, Adriana Sanches àti Lelena Anhaia fí òhun gáara gbé jáde.
Àwo alápapọ̀ mẹ́ta Bicho de 7 Cabeças (Iwin Abàmì olóri méje) tí Itamar gbé jádé lọ́dún náà ní àjọṣepọ̀ pẹ̀lú Tom Zé, Jards Macalé, Alice Ruiz, Alzira Espíndola àti Paulo Leminski.
Ní àsìkò yí kan náà, Itamar tún ní àjọṣepọ̀ pẹ̀lú àwọn gbajúmọ̀ olórin mìràn yàtọ̀si Rita Lee nínú èyí tí a ti rí Ney Matogrosso, Cássia Eller àti Zélia Duncan tí wọ́n jẹ́ gbajúgbajà olórin MPB.
Yàtọ̀sí orúkọ nlá tí Itamar ní gẹgẹbí agbé orin kalẹ̀ àti alátúntò orin tó dántọ́ láìjẹ́pé o kàwé láti kọ́ iṣẹ́ náà níbikíbi, Itamar tún di ìlúmọ̀ọ́ká nípasẹ̀ ẹwà èdè rẹ̀ àti ìrínísí ọmọkùnrin tó ṣeé mú yangàn pẹ̀lú àwò ojú tó yàn láàyò òun aṣọ tó jẹ ojú nígbèsè tí ó máa nwọ̀ lórí ìtàgé. Zena aya rẹ̀ ló máa nran gbogbo aṣọ náà fun. Gbogbo nkan wọ̀nyi ní Itamar máa nlò láti wà ní dọ́gbandọgba pẹ̀lú àwọ́n ọ̀kọrin aláwọ̀ dúdú tó gbajúgbajù làgbàyé.
Ní ọdún 1995, Itamar tún gbé àwo orin míràn jáde nínú èyítí ó tí ló àwọn elégbé láti àárin àwọn ọmọ olórin Orquídeas àti Iscas. Àwo náá ni a pè orúkọ rẹ̀ ní Ataulfo Alves - Pra Sempre Agora (Ataulfo Alves – Láílái laó máa ṣe àfẹ̀ri rẹ̀). Nínú àwo náá ní Itamar ti ṣe àtúnkọ àwọn orin Ataulfo Alves, olórin samba tó múná dóko, lẹ́hìn tí Itamar tí fí eti sí àwọn orin rẹ̀ fún ọdún mẹta gbáko. Àwo yìí ní o fíhàn bí o tiṣe sòro tó láti ṣe àkàwé iṣẹ́ àti ẹ̀bùn Itamar láláì jẹ̀bi Beleléu.
Ní ọdún 1998 Itamar gbé áwo rẹ̀ àkọ́kọ́ jáde lórí àkọlé tí ó pè ni: Pretobrás I (Brasil Dúdú) – Por que que eu não pensei nisso antes? (báwo ni mío tíṣe ronú dẹ́bẹ̀ láti ìyé ọdún yìí o?! Ní ọdún yìí kánnáà, a fí àmì ẹ̀yẹ ọ̀kọrin tí mùsèmúsè rẹ̀ dá músémúsé jùlọ dá Itamar Assumpção lọ́lá láti ọwọ́ àjọ kán tí à npè ni Associação Paulista de Críticos de Arte, a APCA.
Báyìí ni Itamar ṣe di olórúkọ nlá láwùjọ àwọn akọrin lẹ́yìn ọdún mẹ́sàn ní ilẹ̀ Brasil bíótílẹ̀jẹ́pé oníranù àti alákọrí ní àwọn kan kàá sí tí àwọn ilẹ iṣẹ́ agbórinjáde sì fí ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún déye síi.
1990: Racionais MC’s gbé àwo EP àkọ́kọ́ “Holocausto Urbano” jáde - BRASIL 1990: Denise Assunção gbé àwo “A Maior Bandeira do Brasil” jáde - BRASIL 1991: Prince gbé àwo Diamonds and Pearls jáde - AMẸ́RÍKÁ1993: Ali Farka Touré gbé àwo “The Source” jáde - MALI1994: Jards Macalé gbé àwo “Let’s Play That” jáde pẹ̀lú Naná Vasconcelos - BRASIL 1994: Nelson Mandela di Olórí orílẹ̀-èdè Africa do Sul – SOUTH ÁFÍRÍKÀ1993: Oumou Sangaré gbé áwo Ko Sira jáde - MALI 1996: Ella Fitzgerald kú - AMẸ́RÍKÀ 1990: Racionais MC’s gbé àwo EP àkọ́kọ́ “Holocausto Urbano” jáde - BRASIL 1990: Denise Assunção gbé àwo “A Maior Bandeira do Brasil” jáde - BRASIL 1991: Prince gbé àwo Diamonds and Pearls jáde - AMẸ́RÍKÁ1993: Ali Farka Touré gbé àwo “The Source” jáde - MALI1994: Jards Macalé gbé àwo “Let’s Play That” jáde pẹ̀lú Naná Vasconcelos - BRASIL 1994: Nelson Mandela di Olórí orílẹ̀-èdè Africa do Sul – SOUTH ÁFÍRÍKÀ1993: Oumou Sangaré gbé áwo Ko Sira jáde - MALI 1996: Ella Fitzgerald kú - AMẸ́RÍKÀ 1990: Racionais MC’s gbé àwo EP àkọ́kọ́ “Holocausto Urbano” jáde - BRASIL 1990: Denise Assunção gbé àwo “A Maior Bandeira do Brasil” jáde - BRASIL 1991: Prince gbé àwo Diamonds and Pearls jáde - AMẸ́RÍKÁ1993: Ali Farka Touré gbé àwo “The Source” jáde - MALI1994: Jards Macalé gbé àwo “Let’s Play That” jáde pẹ̀lú Naná Vasconcelos - BRASIL 1994: Nelson Mandela di Olórí orílẹ̀-èdè Africa do Sul – SOUTH ÁFÍRÍKÀ1993: Oumou Sangaré gbé áwo Ko Sira jáde - MALI 1996: Ella Fitzgerald kú - AMẸ́RÍKÀ
"Itamar Assumpção - Lailai ni bayi", 1993
Penha de França ni adugbo keji ti o dagba julọ ni São Paulo, lẹhin Santo Amaro. Ẹnikẹni ti o ti ni igboya lati gba ọkọ oju-irin oju irin, Radial Leste tabi Marginal Tietê ki o lọ si Penha le loye idi ti Itamar Assumpção fẹran gbigbe nibẹ.
Ti o kun fun awọn irọra, awọn oke giga, awọn apeja, awọn ile itaja onjẹ ati awọn hovels, Penha ni ibi aabo pipe fun awọn ti o ni igberiko ni inu, fun awọn ti o dagba, Saci. Eyi jẹ ọkan ninu ọpọlọpọ awọn oju ti Ita, ti o nifẹ lati rin kakiri ni ita ibi ti a ti kọ Ile-ijọsin ni 1802 nipasẹ awọn obinrin ati awọn ẹru ẹrú, awọn ọmọ ẹgbẹ ti Arakunrin ti Nossa Senhora do Rosário dos Homens Pretos. Ni apa ọtun si Ile-ijọsin ni Ile-iṣere Martins Penna, ni Centro Cultural da Penha, ninu eyiti Ita ṣe ju ẹẹkan lọ.
Ni afikun si awọn aaye wọnyi ni “aarin kekere” atijọ ti adugbo, Itamar fẹran lati rin ati lọ si Sociedade Amigos de Vila Beatriz lati ṣe ere truco, bọọlu bocce ati lati lo akoko ni ile ọti Jandira. O wa nibẹ ni Agbegbe Ila-oorun pẹlu ẹbi rẹ lati ọdun 1976 titi di opin igbesi aye rẹ, ni ibọwọ fun apakan yii ti ilu ni iwọn II ti Bicho de Sete Cabeças Trilogy, pẹlu orin Ko si ẹnikan ti o mọ, ti o kun fun arinrin to dara.
2000
Ní ọdún 2002, Ita ṣe eré ìtagbañgba kan pẹ̀lú àjọṣepọ̀ Elke Maravilha tí o kọ orin Dor Elegante (Irora tó gbayì) tí Leminski ṣe àtinúda rẹ̀
“Elke mulher maravilha
Uma deusa pagã um sonar
Um altar uma trilha”
Ní ọdún 2003 ni Itamar jáde láye lẹ́hìn ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún tí o ti mbá àìsàn jẹjẹrẹ̀ wọ̀yá ìjà. Itamar kú níti ara, ṣùgbọ́n kò kú àkúrun nítorí o ti ṣe ohun manigbàgbé sílé ayé. Ní ọdún kejì lẹ́hìn tó tí rèwàlẹ̀àṣà ní a gbé àwo orin rẹ̀ tí ó ṣe pẹ̀lú Naná Vasconcelos jáde, àkọlé àwo náà ni Isso vai dar Repercussão (Ọ̀rọ̀ yí máa lẹ́yìn). Àwo yìí ní Itamar bẹ̀rẹ̀ síí ṣiṣẹ lé lórí nígbàtí o ngba ìtọ́jú lọ́wọ́. Paulo Lepetit áti Bocato ni wọ́n parí iṣẹ́ lórí àwo náá.
Itamar ríi dájú wípé kí òun tó jáde láyé o fí ojú kan ọmọ-ọmọ rẹ̀ ti njẹ́ Rubi, tíi ṣe ọmọ àkọbi fún ọmọ rẹ̀ Anelis Assumpção. A bí ọmọ náà ni ọdún 2002.
Ní ọdún 2005, Clara Bastos ṣe àkójọpọ̀ àwọn iṣẹ́ tí Itamar fi sáyé lọ gẹgẹbí ohun tí Itamar fúnra rẹ̀ tiṣe sọ kó tóó kú. Clara Bastos ṣe àdàkọ gbogbo orin Itamar, nigbàtí Luiz Chagas òun Mônica Tarantino sì ṣe àgbéjáde iṣẹ́ náà nínú ìwé méjì tí wọ́n pè àkọlé rẹ̀ ní Pretobrás - Por que que eu não pensei nisso antes? (Brasil Dúdú – Kíniṣe tí míò ti ronú dẹ́bẹ̀ láti ìgbà yì wá?). Àkọlé kéjì tí a fún ìwé náà ni Ìwé orin àti ìtàn ìgbésí ayé Itamar Assumpção.
Ni ọdún 2006, Ana Maria Gonçalves ṣe àgbéjáde ìwé onítàn rẹ̀ tí ó pè ní Um defeito de Cor (Àbàwọ́n).
2001: Tinariwen gbé àwo “The Radio Tisdas Sessions” jáde - MALI 2003: Chimamanda Adichie gbé ìwé “Hibisco Roxo” jáde - NIGERIA 2003: Conceição Evaristo gbé ìwé “Ponciá Vicêncio” jáde - BRASIL2004: Konono nº1 gbé àwo “Congotronics” jáde - CONGO 2004: A dá Mùsọ́ọ̀mù Aláwọ̀ Dúdú (Museu Afro Brasil) silẹ̀ ni São Paulo - SP -BRASIL2009: . Lupita Nyong'o kọ ìwé sinimá onítàn o sì gbé sinima My Genes jáde – AMẸ́RÍKÁ2009: Rosana Paulino sí àfihàn Roots and More: The Journey of the Spirits – BRASIL 2001: Tinariwen gbé àwo “The Radio Tisdas Sessions” jáde - MALI 2003: Chimamanda Adichie gbé ìwé “Hibisco Roxo” jáde - NIGERIA 2003: Conceição Evaristo gbé ìwé “Ponciá Vicêncio” jáde - BRASIL2004: Konono nº1 gbé àwo “Congotronics” jáde - CONGO 2004: A dá Mùsọ́ọ̀mù Aláwọ̀ Dúdú (Museu Afro Brasil) silẹ̀ ni São Paulo - SP -BRASIL2009: . Lupita Nyong'o kọ ìwé sinimá onítàn o sì gbé sinima My Genes jáde – AMẸ́RÍKÁ2009: Rosana Paulino sí àfihàn Roots and More: The Journey of the Spirits – BRASIL 2001: Tinariwen gbé àwo “The Radio Tisdas Sessions” jáde - MALI 2003: Chimamanda Adichie gbé ìwé “Hibisco Roxo” jáde - NIGERIA 2003: Conceição Evaristo gbé ìwé “Ponciá Vicêncio” jáde - BRASIL2004: Konono nº1 gbé àwo “Congotronics” jáde - CONGO 2004: A dá Mùsọ́ọ̀mù Aláwọ̀ Dúdú (Museu Afro Brasil) silẹ̀ ni São Paulo - SP -BRASIL2009: . Lupita Nyong'o kọ ìwé sinimá onítàn o sì gbé sinima My Genes jáde – AMẸ́RÍKÁ2009: Rosana Paulino sí àfihàn Roots and More: The Journey of the Spirits – BRASIL
2010
Ní ọdún 2010, ilẹ́ ìgbórinjáde tí a mọ̀ sí Selo Sesc ṣe àtúntẹ̀ gbogbo àwọn àwo Itamar Assumpção, tí wọ́n sìtún ṣe àfikún àwo méjì tuntun láti kún àwo onígamẹ́ta Pretobrás Apá II - Maldito Vírgula, tí Beto Villares kọ áti Apá III - Devia Ser Proibido, tí Paulo Le Petit kọ.
Ní ọdún 2011 Rogério Velloso tíí ṣe olùdari sinimá gbé eré sinimá kan jáde ti ó pè ni Daquele Instante em Diante (Lati ìgbà náà lọ) nínú èyi tí ó ti ṣe àfihàn ìgbésí ayé Itamar Assumpção àti gbogbo iṣẹ́ olórin rẹ̀ pẹ̀lú ìfọ̀rọ̀wánilẹ́nuwò tí ó ṣe fún àwọn alábàṣiṣẹ́pọ̀ Itamar áti àwọn ẹbi
Ọdún yì kánnáà ní a bí Benedito – ọmọ àbíṣìkejì Anelis tí ìyá rẹ̀ sọ ní orúkọ náà ní ìrántí bàbá rẹ̀ àgbà.
Ní ọdún 2013 ní a gbé ìwé "Cadernos Inéditos" (àkọsílẹ̀ àkọ̀tun) nínú èyi tí a ti ṣe àkójọpọ̀ gbogbo orin áti àwọn àkọsílẹ̀ Itamar Assumpção míràn bíi ewì, orin àti àròkọ. Ìwé náà ni a gbé kalẹ̀ láti ọwọ́ Anelis áti Serena Assumpção pẹ̀lú ìrànlọ́wọ́ Elizena Assumpção òun Marcelo Del Rio tíí ṣe agbórinkálẹ̀ àti ọ̀rẹ̀ ìdìlé Itamar.
Ni ọdún 2014 ní àwòrán àpilẹ̀ṣe Reverberações jáde èyí tí ó dá lórí iṣẹ́ Itamar Assumpção. Cláudia Pucci àti Pedro Colombo ló gbé e jáde.
Ni ọjọ́ kẹrìndínlógún osù kẹta ọdún 2016, Serena tíi ṣe àkọ́bí ọmọ Itamar náà filẹ̀ ṣaṣọ bora lẹ̀hìn tí òun náà tí ṣiṣẹ́ takuntakun lókè eèpẹ̀. Àwo orin rẹ̀ Ascensão (ìgòkè) ní iṣẹ́ rẹ̀ kan gbòógì tí ó dá lóri ẹ̀sìn òrìṣà tí a mọ̀ sí Candomblé. Serena tí pari iṣẹ́ náà tán kó tóó kú, a sì gbé e jáde ni kété tó kú tán tí àwo ọ̀ún sì gbà àmi ẹ̀yẹ Grammy Latino gẹ́gẹ́bí àwo tó dára júlọ̀ ni ilẹ̀ Brasil. Ọdún yìí kannáà ní Naná Vasconcelos kú, ọ̀ṣẹ̀ kan péré ló làwọ́n láàrín.
Ni ọdún 2019 tí Itamar Assumpção ìbá pé ọmọ àádọrin ọdún, a ṣe ogunlọ́gọ̀ ètò ní ìrántí rẹ̀ nínú èyi tí a ti rí ìjìròrò àti orin tí o milẹ̀ jìjì tí ó wáyé ni São Paulo, tí a pè ni Virada Cultural.
Lọ́dún yìí kan náà, ni a kọ́kọ́ ṣe eré Pretoperitamar (Itamar ògbólógòó aláwọ̀ dúdú), tíí ṣe arédórin (opera) nínú èyi tí a ti ṣọ ìtàn ìgbésí ayé Itamar láti ìbẹ̀rẹ̀ títí dé òpin. Grace Passô ló dári eré náà pẹ̀lú ìrànlọ́wọ́ Ana Maria Gonçalves, tí Anelis Assumpção sì ṣe agbátẹrù rẹ́.
Ọdún 2019 ni Spike Lee gba ámi ẹ̀yẹ Oscar rẹ̀ àkọ́kọ́ fún sinima Infiltrado na Klã (ọlọ́fintótó Klã).
GBỌ̀NGÀN SERENA >
2013: A dá àjọ àgbáyé Black Lives Matter / Vidas Negras Importam/ Ẹ̀mì Ènìyàn Àláwọ̀ Dúdú ṣe Pàtàkì sílẹ̀ – ‘ÀMẸ́RÍKÀ2014: Juçara Marçal gbé àwo “Encarnado” jáde - BRASIL2015: Liniker áti Os Caramelows gbé àwo orin EP “Cru” jáde - BRASIL 2016: Beyoncé gbé àwo orin “Lemonade” - AMẸ́RÍKÀ2016: Serena Assumpção gbé àwo orin “Ascensão” jáde - BRASIL2017: Djamila Ribeiro gbé ìwé “O que é Lugar de Fala?” jáde - BRASIL2017 :A sí Musọ́ọ̀mù Zeitz Museum of Contemporary Art Africa - AFRICA DO SUL 2018: Àwọn agbébọn ṣe ikú pa arábìnrin olóṣèlú Marielle Franco ní Rio - BRASIL2018: Érica Malunguinho di ọkùnrin-tó-di- obìnrin àkọ́kọ́ ti a dìbò yàn sí ilé àsojú-sòfin - BRASIL 2018: Anelis Assumpção gbé àwo orin “Taurina” jáde - BRASIL2019: “Baco Exu do Blues” gbá àmì ẹ̀yẹ sinima ni Cannes pẹ̀lú áwo orin “Bluesman” - BRASIL 2019: Okwui Enwezor, Alábòjúto Musọ́ọ̀mú nlá di olóògbé - NIGERIA 2013: A dá àjọ àgbáyé Black Lives Matter / Vidas Negras Importam/ Ẹ̀mì Ènìyàn Àláwọ̀ Dúdú ṣe Pàtàkì sílẹ̀ – ‘ÀMẸ́RÍKÀ2014: Juçara Marçal gbé àwo “Encarnado” jáde - BRASIL2015: Liniker áti Os Caramelows gbé àwo orin EP “Cru” jáde - BRASIL 2016: Beyoncé gbé àwo orin “Lemonade” - AMẸ́RÍKÀ2016: Serena Assumpção gbé àwo orin “Ascensão” jáde - BRASIL2017: Djamila Ribeiro gbé ìwé “O que é Lugar de Fala?” jáde - BRASIL2017 :A sí Musọ́ọ̀mù Zeitz Museum of Contemporary Art Africa - AFRICA DO SUL 2018: Àwọn agbébọn ṣe ikú pa arábìnrin olóṣèlú Marielle Franco ní Rio - BRASIL2018: Érica Malunguinho di ọkùnrin-tó-di- obìnrin àkọ́kọ́ ti a dìbò yàn sí ilé àsojú-sòfin - BRASIL 2018: Anelis Assumpção gbé àwo orin “Taurina” jáde - BRASIL2019: “Baco Exu do Blues” gbá àmì ẹ̀yẹ sinima ni Cannes pẹ̀lú áwo orin “Bluesman” - BRASIL 2019: Okwui Enwezor, Alábòjúto Musọ́ọ̀mú nlá di olóògbé - NIGERIA
2020
Ni ọdún tí a wà yìí, iṣẹ́ àti orúkọ Itamar Assumpção tún ngbòòrò síi. Pàtàkí àti ìwúrí ló jẹ́ fúnwa láti ṣe àgbékalẹ̀ mùsọ́ọ̀mú ilé àṣà àkọ́kọ́ lóri ẹ̀rọ ayélujára tí a fi sọrí ènìyàn àláwọ̀ dúdú nílẹ̀ yìí tí a pe orúkọ rẹ̀ ni MU.ITA.
Yàtọ̀sí ilé iṣẹ́ ìgbóhùnsáfẹ́fẹ́ Embratel, àwọn tekinọ́lọ́jì àtínúdà àti àgbélẹ̀rọ ìran aláwọ̀ dúdú ní a fí gbé ilé àṣà ọ̀ún kalẹ̀ láti lè ríi dájú wípé ìgbésí ayé Itamar àti iṣe takuntakun rẹ̀ kò di ohun ìgbàgbé nílẹ̀ yìí àti lágbàyé.
2020: Ọlọ́pa aláwọ̀ funfun kan ṣekú pa George FLoyd ọmọ aláwọ̀ dúdú lọ́ọ̀nà áìtọ́ni ilẹ̀ AMẸ́RÍKÁ 2020: Negro Léo gbé àwo orin “Desejo de Lacrar” jáde - BRASIL2020: Luedji Luna gbé ìwé “Bom Mesmo É Estar Debaixo D’água” jáde - BRASIL 2020: Jaqueline Goes kópa tó jọjú nínú ìwàdi sáyẹ́nsì láti rídi àìsàn coronavírus - BRASIL 2020: Ọlọ́pa aláwọ̀ funfun kan ṣekú pa George FLoyd ọmọ aláwọ̀ dúdú lọ́ọ̀nà áìtọ́ni ilẹ̀ AMẸ́RÍKÁ 2020: Negro Léo gbé àwo orin “Desejo de Lacrar” jáde - BRASIL2020: Luedji Luna gbé ìwé “Bom Mesmo É Estar Debaixo D’água” jáde - BRASIL 2020: Jaqueline Goes kópa tó jọjú nínú ìwàdi sáyẹ́nsì láti rídi àìsàn coronavírus - BRASIL 2020: Ọlọ́pa aláwọ̀ funfun kan ṣekú pa George FLoyd ọmọ aláwọ̀ dúdú lọ́ọ̀nà áìtọ́ni ilẹ̀ AMẸ́RÍKÁ 2020: Negro Léo gbé àwo orin “Desejo de Lacrar” jáde - BRASIL2020: Luedji Luna gbé ìwé “Bom Mesmo É Estar Debaixo D’água” jáde - BRASIL 2020: Jaqueline Goes kópa tó jọjú nínú ìwàdi sáyẹ́nsì láti rídi àìsàn coronavírus - BRASIL 2020: Ọlọ́pa aláwọ̀ funfun kan ṣekú pa George FLoyd ọmọ aláwọ̀ dúdú lọ́ọ̀nà áìtọ́ni ilẹ̀ AMẸ́RÍKÁ 2020: Negro Léo gbé àwo orin “Desejo de Lacrar” jáde - BRASIL2020: Luedji Luna gbé ìwé “Bom Mesmo É Estar Debaixo D’água” jáde - BRASIL 2020: Jaqueline Goes kópa tó jọjú nínú ìwàdi sáyẹ́nsì láti rídi àìsàn coronavírus - BRASIL
2030
Ọ̀na wo ní iṣẹ́ Itamar tún máà gbà láti ran ìran tuntun tó mbọ̀ lọ́wọ́ ni ọjọ́ iwájú, nípàtàkí ìran aláwọ̀ dúdí ilẹ̀ Brasil?
Fọto: Rubens Chaves
NI ÌRÁNTI
Naná Vasconcelos (Recife, ọjọ́ kejì osù kẹjọ ọdún 1944 — Recife, ọjọ́ kẹsán osù kẹta ọdún 2016)
Luiz Melodia (Rio de Janeiro, ọjọ́ keje osù kínní ọdún 1951 – Rio de Janeiro, ọjọ́ kẹrin osù kẹjọ ọdún 2017)
ILÉ-ÌTAJÀ
ÌRÀNLỌ́WỌ́
